زلزله ستاره ای پدیده ای به شدت خشن و پیچیده !

وقوع هر زلزله ستاره ای باعث به هیجان افتادن دانشمندان می شود. این انفجارها در فضا باعث کشف اطلاعات مفیدی از ستارگان می شود که در فاش کردن اسرار منظومه ی خورشیدی خودمان به محققان کمک می کند. کلید همه ی اطلاعات همان اشعه ی معروفی است که شکستگی استخوان شما را نشان می دهد، اشعه ی ایکس.
اول از همه، زلزله ستاره ای (starquake) واقعا چیست؟ starquake یک پدیده ی اخترفیزیکی است و زمانی رخ می دهد که پوسته ی یک ستاره ی نوترونی تغییر ناگهانی داشته باشد، درست مانند زمین لرزه ها بر روی زمین. Magnetar هم به نوعی از ستاره های نوترونی گفته می شود که دارای میدان مغناطیسی بسیار قوی می باشند که این میدان قوی باعث انتشار اشعه های پر انرژی الکترومغناطیس ایکس و گاما می شود. در ادامه با نت نوشت همراه باشید.
دانشمندان هنوز هم در حال مطالعه بر روی موضوع زلزله ستاره ای هستند. برجسته ترین زلزله ستاره ای را می توان زلزله ی ستاره ای نوترونی SGR 1806-20 که در فاصله ی ۵۰،۰۰۰ سال نوری از ما قرار دارد نامید. این starquake در دسامبر سال ۲۰۰۴ میلادی اتفاق افتاد، یعنی در همان زمانی که ( ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ ) زلزله ی ۹٫۱ ریشتری اندونزی نیمی از کره ی زمین را تحت تاثیر خود قرار داده بود و اخبار انفجاری فوق العاده قوی تر در یک ستاره ی دوردست در لابه لای اخبار سونامی ها به گوش کسی نمی رسید. ستاره های نوترونی مانند SGR 1806-20 باقیمانده ی ستاره های بسیار عظیمی می باشند که در پایان عمرشان در خود فرو می روند، در نتیجه بسیار چگال می باشند (هر مقدار اندکی از این ستاره ها، مثلا به اندازه ی یک قاشق چای خوری کوچک از جرم این ستاره بر روی کره ی زمین می تواند بیش از ۱ میلیون تن سنگینی داشته باشد. چیزی فراتر از تصور!) و نیروی جاذبه ی آن ها فوق العاده بالا می باشد، هرچند که اندازه ی آن ها کوچک است، مثلا به اندازه ی وسعت یک شهر متوسط بر روی کره ی زمین.

طبق گفته ی سایت Space.com زلزله ی SGR 1806-20 حدودا یک دهم ثانیه طول کشید، اما انرژی آزاد شده از آن که مانند یک جرقه ی لحظه ای بود بیش از انرژی حاصل شده از ۱۵۰،۰۰۰ سال تابش خورشید بود! این نور لحظه ای متساعد شده روشن تر و درخشان تر از هر چیزی بود که تا به حال بشر در ماورای منظومه ی شمسی دیده است.

اما در نگاه اول باید پرسید که اصلا چرا این اتفاق افتاد؟ دانشمندان معتقدند که این زلزله ناشی از تغییر ناگهانی در میدان مغناطیسی ستاره ی مذکور بود. میدان مغناطیسی شدید ستاره ی نوترونی در پوسته ی جامد آن محبوس شده است، بنابراین تغییر در هرکدام (پوسته یا میدان مغناطیسی) باعث تغییر در دیگری می شود، در نتیجه تغییر در میدان موجب تغییر در پوسته ی فوق العاده متراکم ستاره و ایجاد زلزله ای مافوق تصور می شود.
کاربرد اشعه ی ایکس فراتر از مطب پزشک ها می باشد!
اطلاعات گرفته شده از زلزله هایی نظیر آنچه در SGR 1806-20 اتفاق افتاد به دانشمندان اجازه می دهد که طول موج های منتشر شده را اندازه بگیرند که در غیر این صورت هیچ راهی برای درک زلزله در یک ستاره ی دوردست وجود نداشت. ستاره شناسان از نور همه ی طول موج ها برای درک طبیعت جهان استفاده می کنند. مخصوصا تمرکز بر آن قسمتی از طیف الکترومغناطیسی که مربوط به اشعه ی ایکس است برای محاسبات در مورد اجرام سماوی استفاده می شود.

Fiona Harrison پروفسور فیزیک دان ناسا می گوید: “نوحی تابیده شده در رنج اشعه ی ایکس از بزرگترین اجرام جهان هستی، در اجرام فشرده نظیر سیاه چاله ها و ستاره های نوترونی که به وسیله ی جاذبه در کنار هم قرار گرفته اند، خوشه های کهکشانی نامیده می شوند.” اشعه ی ایکس به دانشمندان امکان فهمیدن آنچه درون ستاره ی نوتورونی اتفاق می افتد و یا درباره ی ضخامت پوسته ی آن ها اطلاعات لازم را می دهد.

دانشمندان با استفاده از اشعه ی ایکس سعی در افزایش آگاهی بشر درباره ی ستاره های نوترونی دارند. در واقع، در ژوئن ۲۰۱۷ ناسا از اولین عملیات ستاره ی نوترونی خود به نام NICER پرده برداری کرد. این برنامه شامل چیزی است که آن را به عنوان اولین نشانه هایی حضور اشعه ی ایکس در فضا می نامند. برای ۱۸ ماه یک محموله به ایستگاه فضایی بین الملل متصل شده که از آینه های اشعه ی ایکس تشکیل می شود و برای مشاهده ی زلزله ها و دیگر اتفاقات درون ستاره های نوترونی نظیر انفجارات گرماهسته ای از آن استفاده می شود. ناسا امیدوار است که از این طرح به منظور بررسی امکان دریافت ارتباطات توسط اشعه ی ایکس در طی این عملیات نیز بهره ببرد که در اکتشافات آینده ی بشر در فضا بسیار سودمند خواهد بود.
نویسنده:محسن خانی
منبع: curiosity.com