پیشگری از ابتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) شامل روابط جنسی بی خطر و درمان دارویی است . hiv میتواند از طریق خون ، منی ، مایع واژن یا شیردهی و بیش از همه از طریق تماس جنسی انتقال یابد . بنابراین برقراری رابطه ی جنسی بی خطر بخش مهمی از پیشگیری است که شامل استفاده از :کاندوم و پرسش در زمینه ایدز و دیگر عفونتهای منتلقه از راه جنسی ، با شریک جدید است .
در برخی موارد ویژه ، داروها را نیز میتوان برای پیشگیری از hiv مصرف کرد که شامل قرصهای ضد رتروویروس هستند . این قرص ها را افرادی که عفونت hiv ندارند اما بسیار در معرض خطر الوده شدن هستند ،مصرف میکنند . دوگونه پیشگیری دارویی ( پروفیلاکسی ) hiv وجود دارد : پیشگیری دارویی قبل از مواجهه و پیشگیری دارویی پس از مواجهه .
پیشگیری داروئی پیش از مواجهه : در پیشگیری دارویی پیش از مواجهه ، فردی که عفونت hiv ندارد تا زمانی که در معرض خطر فراوان ابتلا به عفونت hiv میباشد ، روزانه یک قرص ضد hiv ( ترکیبی از 2 داروی ضد رتروویروس ) مصرف میکند . دارو را میتوان ماهها و سالها مصرف کرد . افرادی که ممکن است پیشگیری دارویی پیش از مواجهه برایشان سودمند باشد عبارتند :
- افرادی که با شریک جنسی مبتلا به عفونت hiv رابطه دارند
- افرادی که شرکای جنسی متعددی داشته ولی همیشه از کاندوم استفاده نمیکنند این افراد شامل زنان مردان و افرادی با گرایشهای جنسی متنوع ، هم جنس گرایان و افراد دو جنسیتی است .
افرادی که به منظور پیشگیری دارو مصرف میکنند لازم است به طور منظم از نظر hiv مورد ازمایش قرار گیرند .
پیشگیری داروئی پس از مواجهه : پیشگیری داروئی پس از مواجهه زمانی استفاده میشود که فرد سالم از نظر hiv ، به طور اتفاقی در معرض hiv قرار میگیرد . برای نمونه ، زمانی که پرستار یا مراقب بهداشت ، به طور اتفاقی در تماس با خون یا مایعات بدن بیماری قرار میگیرد که ممکن است به عفونت hiv مبتلا باشد ، موارد تجاوز جنسی ، مواردی از رابطه ی جنسی برنامه ریزی نشده و محافظت نشده با فردی که احتمال hiv دارد .
پیشگیری دارویی پس از مواجهه شامل مصرف 2الی 3 قرص ضدhiv روزانه و به مدت 4 هفته پس از تماس میباشد . پیشگیری دارویی پس از تماس باید هر چه زودتر و در طی 3 روز از مواجهه شروع شود . از انجائی که داروهای بیشتری در پیشگیری دارویی پس از مواجهه نسبت به پیشگیری دارویی پیش از مواجهه تجویز میشود ، ممکن است عوارض جانبی بیشتری ایجاد شود . برخلاف پیشگیری دارویی پیش از مواجهه ، پیشگیری دارویی پس از مواجهه در موارد نادر استفاده میشود و بیش از 4 هفته یا به طور مکرر ، بکار نمیرود .
این داروها تا چه اندازه اثر میکنند ؟ هر چند پیشگیری دارویی پیش از مواجهه و نیز پس از مواجهه به میزان قابل توجهی احتمال عفونت hiv را کاهش میدهند ، هیچ کدام در پیشگیری از عفونت hiv ، صد در صد موثر نیستند . رفتارهای هوشیارانه پیشگیری مانند استفاده همیشگی از کاندوم و عدم استفاده از سوزن مشترک همچنان بی نهایت اهمیت دارد . پیشگیری دارویی پیش و پس از مواجهه ، هیچ کدام اثری بر ابتلا به دیگر عفونت های منتقله از راه تماس جنسی ندارد .